Słownik pojęć

Słownik pojęć jest systematycznie uzupełniany

  • ADC – Automatyczna szafka dozująca

Automatyczne szafy dozujące to skomputeryzowane urządzenia do przechowywania leków lub szafki, które umożliwiają przechowywanie i wydawanie leków w pobliżu punktu opieki nad pacjentem, umożliwiają kontrolowanie i śledzenie dystrybucji leków. Mogą także zawierać wyroby medyczne. Nazywa się je również szafami jednostkowymi (UBC – unitbased cabinets), automatycznymi urządzeniami wydającymi (ADD – automated dispensing devices), automatycznymi szafami dystrybucyjnymi lub automatycznymi maszynami wydającymi (ADM – automated dispensing machines). ADC nie mogą poprawić bezpieczeństwa pacjenta, chyba że zaprojektowanie i użytkowanie szaf jest starannie zaplanowane i wdrożone w celu wyeliminowania możliwości złego doboru leków i błędów dawkowania (Reguła 6R). ADC w najprostszej postaci są jedynie fragmentem apteki na oddziale szpitalnym. Takie zastosowanie szaf jako “magazynów” uniemożliwia nadzór i pełne wykorzystanie przygotowania zawodowego farmaceuty. Dopiero pełna integracja z systemami HIS wpływa korzystnie na osiągnięcie poprawy bezpieczeństwa pacjenta. Patrz też  – procesy podstawowe związane z szafami wydawczymi ADC.

  • ADD – Automated Dispensing Devices

Zautomatyzowane urządzenia dozujące – patrz ADC.

  • ADM – Automated Dispensing Machine

Zautomatyzowana maszyna dozująca – patrz ADC.

  • ADS – Adverse Drug Events

Zdarzenia niepożądane, niepożądane działanie leków.

  • AGV – Automated Guided Vehicle

Automated guided vehicle lub automatic guided vehicle (AGV) – patrz samojezdne roboty transportowe.

  • AI – Artificial Intelligence

Sztuczna inteligencja – patrz Sztuczna inteligencja.

  • Atest Higieniczny

Dokument potwierdzający dopuszczenie wyrobu, którego dotyczy, do stosowania w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Oznacza tylko i wyłącznie pozytywną ocenę pod względem emisji do otoczenia szkodliwych związków. Nie dotyczy przy tym bezpieczeństwa korzystania z wyrobu. W szczególności nie potwierdza odporności wyrobu na patogeny. Często błędnie rozumiany, jako dokument potwierdzający czystość mikrobiologiczną wyrobu.

  • Automatyzacja apteki (PA -pharmacy automation)

Automatyzacja apteki obejmuje mechaniczne procesy obsługi i dystrybucji leków. Może być zaangażowana w każde zadanie apteczne, w tym liczenie małych obiektów (np.: tabletek, kapsułek). Obejmuje także cały zakres czynności: pomiar i mieszanie leków recepturowych, proszków i cieczy oraz śledzenie i aktualizowanie informacji o pacjentach w bazach danych np. dane osobowe, historię choroby, wykrywania ryzyka interakcji leków. Stanowi także istotną część nowoczesnego zarządzanie zapasami.

  • Bryzgodporność

Odporność na zachlapanie cieczami, wymaga często szybkiego usunięcia cieczy.

  • Dawka jednostkowa Unit Dose

Samo pojęcie odnosi się wyłącznie do przygotowania dawki jednostkowej poza oddziałem szpitalnym. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest ona wykonana ręcznie czy w sposób zautomatyzowany przez roboty apteczne, zrobiona w szpitalu czy dostarczana z zewnątrz. Oznacza też metodę dystrybucji leków w szpitalu. Nowoczesne podejście procesowe pomaga identyfikować czynniki mające wpływ na bezpieczeństwo pacjenta (Reguła 6R). Unit Dose jest rozwiązaniem zwiększającym bezpieczeństwo poprzez przeniesienie miejsca przygotowania leku z oddziału do apteki szpitalnej. Przez to uwalnia część zasobów na oddziałach, zwiększając poziom opieki nad pacjentem. Jednocześnie wprowadza farmaceutę klinicznego do procesu leczenia. Zgodnie z zasadą: lekarz leczy, pielęgniarka pielęgnuje, farmaceuta przygotowuje leki. W systemie Unit Dose pacjent otrzymuje leki podzielone na odpowiednie dawki i przyjmuje je zgodnie z harmonogramem. Wprowadzenie systemu Unit Dose wymaga wprowadzeniu szeregu zmian w wewnątrzszpitalnej logistyce dostaw leków i przepływu informacji. Najczęściej leki dla pacjenta przygotowane w aptece szpitalnej obejmują dawki na najbliższe 24 godziny. System UNIT DOSE sprawdza się także doskonale w placówkach opiekuńczo leczniczych i ma znaczący wpływ na obniżenie kosztów z jednoczesnym wzrostem bezpieczeństwa.

  • EBD

Metoda EBD (Evidence Based Design) cechuje się podejściem procesowym. Oznacza to eliminację, dzięki dowodom (wiedzy), na etapie projektowania większości błędów. W metodzie EBD zastosowanie znajduje, znana z zarządzania procesowego lista kontrolna (check-list). Każdy świadomy producent tworzy swoją listę na bazie celów i cech EBD. Składa się ona z 8 do 10 celów EBD i odpowiadających im 30 do 50 cechom. Dobrą praktyką jest dialog zamawiającego z dostawcami, którzy przedstawiają swoją listę wraz z dowodami. Pozwala to na podniesienie standardu i łatwe określenie wymaganych warunków.

  • Inaktywacja

Inaktywacja – biologiczna redukcja patogenów (czynników chorobotwórczych – wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty). Wszystkie znane metody powodujące wzrost bezpieczeństwa mikrobiologicznego.

  • Kaizen

Kaizen = zawsze ulepszać. Kaizen – w języku japońskim lub w języku zachodnim: „Ciągły proces ulepszania“. Zgodnie z filozofią Kaizen drogę do sukcesu wyznacza nie skokowe ulepszanie poprzez innowacje, ale stopniowa perfekcjonizacja /optymalizacja prowadzonej metody produkcji. Koncentruje się na nieustannym poszukiwaniu okazji do likwidacji marnotrawstwa (waste). W myśleniu Kaizen obowiązuje dewiza: wystąpienie problemu jest okazją do doskonalenia, a nawet problemy stwarzają możliwości.

  • Kanban

Kanban: metoda opracowana w 1947 w Japonii przez Taiichi Ohno (Toyota). Zasoby magazynowe są dopasowywane do aktualnego lub określonego zapotrzebowania. Po osiągnięciu określonych minimalnych zasobów rozpoczyna się nową produkcję (zamówienie) i zasoby są odpowiednio uzupełniane.

  • Kroskontaminacja – cross contamination

Termin medyczny oznaczający możliwość wystąpienia skażenie krzyżowe. W procesie przygotowania leków dla pacjenta należy zwrócić szczególną uwagę na zjawisko kroskontaminacji. Odnosi się to do wszystkich etapów dystrybucji leków. Od przygotowania leku, transportu, przechowywania do bezpośredniego podania pacjentowi. Po przeprowadzeniu analizy ryzyka należy określić miejsca krytyczne i je wyeliminować, w których leki (na ogół tabletki) mogą negatywnie oddziaływać na siebie. W szczególnym przypadku takim miejscem może być tradycyjny kieliszek służący do podania leków pacjentowi.

  • Lean (lean hospitals)

Lean („wąski, szczupły”). Pod tym pojęciem rozumie się filozofię zarządzania polegającą na (aż po najdrobniejsze szczegóły) pomijaniu wszelkich zbędnych procesów roboczych w produkcji i zarządzaniu poprzez bardziej inteligentną organizację.

  • Logistyka (szpitalna)

Logistyka, jest nauką o kompleksowej organizacji, sterowaniu, przygotowaniu i optymalizacji procesów przepływu dóbr, informacji, energii, pieniądza i osób w jednym systemie. Celami logistyki są świadczenie pełnowartościowych usług, jakości i obniżenie kosztów. Zlecenie logistyczne polega na udostępnieniu właściwej ilości, właściwych obiektów jako przedmiotów logistyki, we właściwym miejscu w systemie, we właściwym czasie, o właściwej jakości, po właściwych kosztach. Cechuje się podejściem procesowym.

  • MDV – wiele – fiolkach

Fiolki wielodawkowe. Ilość leku dla pacjentów przedstawionymi. Według, niektórych badań używanie otwartej fiolki może trwać do 6 godzin przy odpowiednich warunkach przechowywania.

  • Mycie

Mycie polega na utworzeniu emulsji z substancji polarnej (wody) i niepolarnej więc nierozpuszczalnej w wodzie (cząstki brudu zlepione substancjami typu tłuszcze, oleje i inne substancje organiczne w tym biofilmy). Osiąga się to przez użycie płynnej postaci środka myjącego. Głównym zadaniem środka myjącego (rozpuszczalnika) jest pokonanie bariery napięcia powierzchniowego. Skuteczne mycie może nastąpić poprzez całkowite zwilżenie (zamoczenie) mytej powierzchni. W wyniku mycia następuje przekazanie zanieczyszczeń do cieczy, z której nie mogą się w prosty sposób uwolnić. Do pokonania napięcia powierzchniowego należy używać zmiękczaczy (mydło, detergenty lub surfaktanty). Po usunięciu zanieczyszczeń należy dokonać płukania mytej powierzchni czyli odprowadzić w sposób grawitacyjny lub podciśnieniowy zanieczyszczenia. Niejednokrotnie w procesie mycia należy też mechanicznie usunąć tworzący się biofilm. Dopiero umytą powierzchnię należy zdezynfekować.

  • Nienasiąkliwość

Odporność na jakiekolwiek działanie cieczy, materiał nie chłonie cieczy. Na przykład materiał zanurzony w wodzie na godzinę przybrał na masie mniej 3%.

  • PA – Pharmacy automation, automatyzacja apteki

Automatyzacja procesów obsługi i dystrybucji leków – patrz automatyzacja apteki.

  • POC – Point-of-care, punkt opieki nad pacjentem

Termin odnoszący się do działań podejmowanych w punkcie opieki nad pacjentem, w czasie i miejscu opieki nad pacjentem. Jest przeciwieństwem funkcjonującego jeszcze modelu, w którym na przykład badania są całkowicie lub głównie ograniczone do laboratorium medycznego. Przykładem jest natychmiastowy wynik pomiaru cukru poprzez użycie glukometru i podjęcie natychmiastowej decyzji o podaniu odpowiedniej dawki leku.

  • Poczta pneumatyczna

System rur możliwy do zainstalowania prawie w każdej architekturze. Jest częścią sytemu transportu wewnętrznego. Leki, wyroby medyczne, dokumenty, próbki do laboratorium i inne przesyłane są w specjalnych pojemnikach (tubach) między zadanymi stacjami nadawczo – odbiorczymi. Obecnie odchodzi się od przesyłania w ten sposób krwi ze względu na siły odśrodkowe i przyspieszenia powodujące hemolizę. Nowym dedykowanym zastosowaniem jest przesyłanie leków onkologicznych ze względu na ich szczególną szkodliwość w specjalnych kapsułach.

  • Polipragmazja

Polipragmazja – termin medyczny określający sytuację, w której chory przyjmuje więcej niż kilka leków jednocześnie. Jest to jeden z częstszych błędów w leczeniu, prowadzący m.in. do znacznego zwiększenia występowania niezamierzonych interakcji lek–lek lub lek–pożywienie.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Polipragmazja

  • Proces

To ciąg działań prowadzących do przekształcenia, według zdefiniowanej reguły, tego co jest na wejściu na to co jest na wyjściu.
Strategie i praktyki sprawnego działania, A. Hamrol, PWN 2015

  • Procesy podstawowe związane z szafami  wydawczymi ADC

#1 Zapewnienie idealne warunki otoczenia dla ADC
#2 Zapewnienie bezpieczeństwa systemu ADC
#3 Korzystanie z szaf ADC która umożliwiają farmaceucie przeglądanie i zatwierdzanie leków, zanim będą dostępne do wyboru i podania przez pielęgniarkę, terapeutę oddechu lub lekarza.
#4 Zidentyfikowanie niezbędnych informacji, które powinny pojawić się na ekranie ADC
#5 Utrzymywanie stałego i zawsze aktualnego stanu zawartości ADC
#6 Wybierz odpowiednią konfigurację ADC do potrzeb
#7 Zdefiniowanie bezpiecznych procesów uzupełniania zapasów ADC
#8 Opracowanie dokładnych procedur w celu zapewnienia wycofanie leków z ADC
#9 Ustalenie kryteriów do zastępowania dystrybucji wyłącznie przez ADC
#10 Standaryzacja procesów transportu leków z ADC do łóżka pacjenta
#11 Eliminacja procesu zwrotu leków bezpośrednio do ADC
# 12 Zapewnienie edukacji użytkowników i walidacji kompetencji.

  • PTS – Pneumatic Tube System

PTS – termin techniczny oznaczający system poczty pneumatycznej. Inna nazwa to PTT – pneumatic tube transport.

  • Reguła 6R

Reguła wskazująca obszary krytyczne mające bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo pacjenta.
– Right Patient (właściwy pacjent),
– Right Drug (odpowiedni lek),
– Right Dosage (właściwa dawka),
– Right Application Time (właściwy czas podania),
– Right Application Form (właściwa forma leku),
– Right Documentation (poprawna dokumentacja).
Stosowanie tej reguły zwiększa kontrolę farmaceutyczną nad procesem leczenia obniżając radykalnie wskaźnik błędnego podania leku. Nawet poniżej 3%.

  • Samojezdny robot transportowy

Mobilny robot transportowy, który poprzez znaczniki: przewody w podłodze, zaawansowaną optykę, magnesy lub lasery nawiguje w zamkniętej przestrzeni. Zdolny do przemieszczania się miedzy zadanymi punktami. Służy do ciągnięcia obiektów w specjalnych przyczepach lub do przewożenia specjalnie przystosowanych wózków. Część systemu transportu wewnętrznego różnych materiałów w tym żywności i pościeli.

  • SDV – Single – Dose Vials

Fiolki jednodawkowe. Zawierają leki przewidziane dla jednego pacjenta.

  • System dwóch pojemników

Rodzaj systemu KANBAN, w którym przedmioty przechowuje się w dwóch pojemnikach o takiej samej pojemności. Opróżnienie pierwszego pojemnik sygnalizuje konieczność uzupełnienia zapasu.

  • System ekspertowy

System ekspertowy – pojęcie z zakresu sztucznej inteligencji oznaczające system komputerowy, który emuluje proces podejmowania decyzji przez człowieka – eksperta. Systemy ekspertowe rozwiązują złożone problemy na podstawie analizy baz wiedzy, a nie realizację prostego algorytmu, jak to ma miejsce w przypadku programów tradycyjnych. Systemy ekspertowe składają się z co najmniej dwóch elementów:

    • „Silnika” – programu umożliwiającego zadawanie pytań i szukającego odpowiedzi na zadane pytania.
    • Bazy danych, na podstawie analizy której udzielane są odpowiedzi.

https://pl.wikipedia.org/wiki/System_ekspertowy

  • Sztuczna inteligencja – SI (ang. artificial intelligence, AI)

Sztuczna inteligencja – dziedzina wiedzy obejmująca logikę rozmytą, obliczenia ewolucyjne, sieci neuronowe, sztuczne życie i robotykę. Sztuczna inteligencja to również dział informatyki zajmujący się inteligencją – tworzeniem modeli zachowań inteligentnych oraz programów komputerowych symulujących te zachowania. Można ją też zdefiniować jako dział informatyki zajmujący się rozwiązywaniem problemów, które nie są efektywnie algorytmizowalne.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sztuczna_inteligencja

  • UBC – Unit Based Cabinet

podstawowe szafy wydawcze – patrz ADC.

  • Unit Dose

Dawka jednostkowa – patrz Dawka jednostkowa Unit Dose.

  • Wilgocioodporność

Odporność na obecność w środowisku wilgotnym, na ogół powyżej 70% wilgotności.

  • Wodoodporność

Odporność na działanie wody, materiał może być nasiąkliwy ale po odparowaniu nie zmienia swoich kształtów ani właściwości fizykochemicznych. Na ogół jednak pojęcie oznacza całkowitą nieprzemakalność.